پرده كعبه در گذر زمان

مقدّمه

هيچ مکاني در دنيا، مانند کعبه، اين چنين مورد توجه، علاقه، احترام و تکريم قرار نگرفته است. مسلمانان در جاي جاي جهان، روزي پنج مرتبه رو به کعبه، اين مکان مقدس نماز مي گزارند، سر تعظيم خم کرده، پيشاني بر خاک مي نهند و تمام آرزويشان اين است که براي مراسم حج و عمره، به ديدار کعبه روند و خدا را عبادت کنند.

خداوند بلند مرتبه، در قرآن کريم مي فرمايد:

«ما کعبه را محل اجتماع و مکان امن قرارداديم. سپس از مقام ابراهيم براي خود جايگاه نماز قرار دهيد. به ابراهيم و اسماعيل سپرديم که خانه مرا براي طواف کنندگان، معتکفان، راکعان و ساجدان پاکيزه دارند.»(37)

پيرامون کعبه هميشه پر است از کساني که در برابر خداوند سر فرود آورده اند; آنان که عاجزانه به نيايش مشغول اند، واعظان و همه آن ها که به خلوت اين مکان مقدس پناه برده اند. آنان را مي بيني در هر ساعتي از شب يا روز، در فصل هاي پياپي، هميشه تاريخ، تا قيام قيامت.

به سبب مقام والاي کعبه است که چنين در قلب انسان ها جاي گرفته.

پيش از اسلام و پس از آن، همواره پادشاهان و شاهزادگان، به دنبال شهرت يافتن بر سر تهيه و مزيّن نمودن پرده خانه کعبه و پذيرايي از زائران رقابت مي کردند. پرده خانه کعبه به صورت مکانيزه براي اولين بار در کارخانه اي در مکه تهيه شد. اين پروژه با دستور ملک عبدالعزيز مبني بر ساختن بناي کارخانه در نزديکي مسجدالحرام آغاز شد.

کارخانه مراحل مختلف عمران و توسعه را پشت سر گذاشت تا تبديل شود به اثري بديع و برجسته در ارتقاي فرهنگي و نمادي از خدمتگزاري در تجهيز مسجدالحرام و مسجدالنبي.

اين امر موجب انتشار مجموعه اي شد که جزئيات کامل تاريخي و اهميت کارخانه را از جهت اسلامي بررسي کند.

اهميت تاريخي ـ مذهبي خانه کعبه:

خانه کعبه از ديرباز قبله مسلمانان از کشورها و نژادهاي مختلف بوده است. آنان پنج بار در هر روز، به هنگام نماز، رو به سوي کعبه مي ايستند و قلب و روحشان در آرزوي زيارت آن است. چه لذّتي مي برند زائران، هنگامي که براي به جا آوردن حج، به سوي اين مکان هاي مقدس مي روند. خداوند متعال در قرآن مي فرمايد:

«نخستين خانه اي که براي مردم قرار داده شد، همان است که در سرزمين مکه است که پربرکت و مايه هدايت جهانيان است. در آن، آيات روشن و مقام ابراهيم است. هرکس وارد آن شود، در امان است.»

از زماني که خداوند زمين و موجودات آن را آفريد، هيچ نقطه واحدي در جهان نبود که احترامي مانند کعبه داشته باشد.

زائران هنگام طواف خانه کعبه دعا مي کنند و خداوند را حمد و سپاس مي گويند. قلب هاي همه مسلمانان در سراسر جهان، هنگام نماز، متوجه کعبه مي گردد. اين يگانه خانه عبادت در اين نقطه پاک، از چنان حرمت والايي در قلب هاي مردم برخوردار است که هيچ نقطه ديگري در دنيا همانند آن يافت نمي شود. حتي مشرکين در دوره جاهليت براي تقرب و عبادت، بت هاي خود را در کعبه مي گذاشتند. هرکس که با مقاصد شوم به مسجدالحرام نزديک شود، به راستي شکست خورده و رسوا مي شود.

در کتاب هاي تاريخي، داستان ها و احاديث متفاوتي، در مورد ساختمان کعبه نقل شده است. تعداد زيادي از اين احاديث که از صحابه و تابعين نقل شده، در مورد ساختمان بيت عتيق است. گروهي معتقدند که پيش از خلقت آدم(عليه السلام) به وسيله فرشتگان ساخته شده، گروهي ديگر عقيده دارند که حضرت آدم(عليه السلام) آن را ساخت، بعضي شيث پسر آدم را سازنده کعبه مي دانند و عده اي مي گويند که دو هزار سال پيش از خلقت زمين خداوند کعبه را بنا نهاد و سپس زمين زير آن مستقر گرديد.

درباره صحت و سقم اين اخبار، در هيچ يک از منابع اسلامي مطلبي بيان نشده است. مهم اين است که کعبه از زماني که خداوند آسمان ها و زمين را خلق کرد، برپا بوده است. در کتاب هاي بخاري و مسلم (دو منبع از احاديث اهل سنت) از عبدالله بن عباس نقل شده که پيامبر(صلي الله عليه وآله) در روز فتح مکه فرمودند:

«از روزي که خداوند آسمان ها و زمين را خلق کرد، اين مکان واجب الاحترام بود و تا روز قيامت با عنايت خدا همان گونه باقي خواهد ماند.»

اما به فرموده قرآن، حضرت ابراهيم و فرزندش اسماعيل(عليهما السلام) بناي کعبه را پي ريزي کردند. اين مطلب پيشينه ساختمان کعبه را ثابت مي کند. حضرت اسماعيل(عليه السلام) در طول زندگي خود، با دقت و توجه تمام، از خانه کعبه محافظت نمود. پس از وي نگهداري کعبه به برادرش نبت و سپس به برادر ديگر او رسيد و اين افتخار بعدها نصيب پسر وي; از قبيله جرهم شد.

رسيدگي به امور کعبه در اين قبيله، همچنان ادامه يافت و پس از ترک خوردن ديوارهاي کعبه، مرمت آن را به عهده گرفتند و نيز ارتفاع آن را افزايش دادند.

يکي از پادشاهان يمن که قصد تخريب خانه کعبه را داشت، به دست قريش شکست خورد. سپس يکي ديگر از پادشاهان يمن اقدام به تخريب آن کرد که قريش با آنان روبه رو شد و مهاجمان را شکست داد. براي سومين بار الحمياري، پادشاه ديگر يمن سعي کرد کعبه را خراب کند و گنج هاي آن را بربايد، اما تندباد شديدي وي را متوقف کرد. او بعدها دچار بيماري صعب العلاجي شد و اطرافيان به او توصيه کردند که تسليم شود و کعبه را محترم بشمرد و آن را طواف کند. موي سر خود را در آن جا بتراشد و همه آثار فروتني را نسبت به مسجدالحرام نشان دهد. پادشاه اين توصيه را پذيرفت و شش روز در مکه ماند و با شکوه ترين پارچه را براي ساختن پرده خانه کعبه تقديم کرد. براي همين، اعتقاد بر اين است که الحمياري نخستين کسي بود که خانه کعبه را با پارچه ملبّس کرد.

سال ها گذشت و قبايل در مکه به تجارت مشغول بودند و خرافات به طور گسترده ادامه مي يافت. تلاش مؤمنان براي هدايت مردم به راه راست و ايمان حقيقي بي نتيجه بود. قبيله قريش به خارج مکه مهاجرت کرد و کنترل خود بر کعبه را از دست داد. تا اين که فردي از قبيله قريش حکومت و اداره کعبه را به دست گرفت و توجه فراواني به آن مبذول داشت. او شؤون و تکاليف ديني جديدي وضع کرد. او دارالندوه (تالار مناظره) را ساخت. پس از وي، اداره کعبه به پسرش عبدالدار واگذار شد و بعد از او، فرزندان عبد مناف در اداره کعبه شريک شدند. حفاظت از کعبه، پرچم و دارالندوه به پسران عبدالدار و ميزباني، تهيه آذوقه و رهبري، به پسران عبدمناف رسيد. چند سال قبل از بعثت حضرت محمد(صلي الله عليه وآله) قريش خانه کعبه را که بهوسيله آتش گسترده اي آسيب ديده بود، بازسازي کرد. قريش بر شرک خود و عرب بر جاهليت خود باقي بود تا خداوند اراده کرد که نور اسلام بر انسانيت بتابد. از کعبه نداي يکتاپرستي برخيزد، بت پرستي از ميان برود و کعبه قبله شود; مکاني که مردم از شرق و غرب هنگام نماز رو به سوي آن کنند.

کعبه در دوران حکومت هاي مختلف، چندين بار بازسازي شد. در سال 1040هـ . ق.
کعبه بعد از سيلابي شديد تخريب و سپس بازسازي شد. محوطه مسجدالحرام در گذر زمان توسعه يافت. بسياري از روش هاي مدرن معماري در طرح توسعه به کار رفت. محل سعي ميان صفا و مروه در 1375هـ . ق. مسطح و هموار شد. در توسعه يافتگي شهري، توجه زيادي به حفاظت از مسجدالحرام در برابر سيلاب هايي که از کوه هاي اطراف مکه سرازير مي شد و در گذشته به محوطه مسجد مي ريخت مبذول گشت. معايب سقف کعبه مرمت و ديوارهاي آن مستحکم شد. نگهداري از مسجدالحرام همچنان ادامه يافت، سرويس هاي نظافتي در خدمت پاکيزگي مسجداند و رواق ها کم نظير و بي مانندند. در حال حاضر مسجدالحرام مي تواند در يک زمان به راحتي پذيراي 750 هزار (هفتصد و پنجاه هزار) نمازگزار باشد. کميته هاي فني پيوسته در حال بررسي ساختمان هستند تا هر نوع نقص يا آسيب را کشف کرده و در مورد راه هايي که راحتي زائران را فراهم کند گزارش هايي ارائه کنند.

پرده کعبه در گذر زمان

پرده کعبه، نشانه احترام، ارزش و اعتبار اين خانه مقدس است. تاريخ پرده، بخشي از تاريخ کعبه به حساب مي آيد.

در تاريخ آمده است که حضرت اسماعيل(عليه السلام) کعبه را جامه مي پوشيد. همچنين نوشته اند که عدنان بن عاد، جد بزرگ پيغمبر(صلي الله عليه وآله) نخستين کسي بود که کعبه را با پارچه پوشانيد. پس از او افراد زيادي در پيش از اسلام، کعبه را پوشش دادند. آنان اين امر را وظيفه اي ديني مي دانستند. هرکس که تمايل داشت خانه کعبه را ملبّس کند، مجاز بود و مي توانست به آزادي و در هر زماني که مي خواست اين کار را انجام دهد.

جنس پرده از حصير، پارچه يمنيِ راه راه، ابريشم، پارچه پنبه ايِ عراقي، شال هاي يمني يا نوعي پارچه مصري بود. همه اين منسوجات در دوره قبل از اسلام شناخته شده بودند. وقتي پرده ها روي هم قرار مي گرفت و سنگين مي شد، آنها را پاره مي کردند و به مردم مي دادند و يا دفن مي کردند.

پرده کعبه در زمان پيامبر

پيش از فتح مکه، پيامبر(صلي الله عليه وآله) در پوشش کعبه شرکت نمي کرد; زيرا مشرکين به ايشان چنين اجازه اي را نمي دادند. اما پس از فتح مکه پيامبر(صلي الله عليه وآله) پرده سابق را حفظ کردند تا اين که پرده به وسيله زني که قصد داشت با بخور مشتعل آن را خوشبو کند آتش گرفت. در اين زمان پيامبر(صلي الله عليه وآله) کعبه را با پارچه يمني پوشاندند.

پرده کعبه در زمان معاصر

در 1346 هجري قمري، دستور ساخت کارخانه اي براي بافت پرده کعبه صادر شد. همه چيز در اين رابطه مهيا گرديد. کارخانه در اواسط همان سال افتتاح و نخستين پرده کعبه در مکه توليد شد. براي تکميل کار و تهيه آن، در بهترين طرح ممکن، که در شأن قداست کعبه باشد، کارخانه در 1362هـ . ق. بازسازي شد. در 1397هـ . ق. ساختمان جديد در امّ الجود در مکه افتتاح شد. اين کارخانه مجهز به ماشين هاي مدرن براي توليد پارچه بود. در حالي که بخش دستي به خاطر ارزش بالاي هنري به کار خود ادامه مي داد. يک بخش اتوماتيک هم شروع به کار کرد. با اين که هم اکنون کارخانه به پيشرفته ترين دستگاه ها مجهز است، هنوز هم سنت هنر دستي را حفظ مي کند. بنابراين، پرده در زيباترين طرح توليد مي شود.

تشريح پرده کعبه

پرده کعبه از ابريشم خالص سياه رنگ تهيه شده که بر روي آن اين عبارات حک شده است: «لا إله إلاّ الله، محمد رسول الله، الرحمن الرحيم، جَلَّ جلاله»

(شکل شماره 1)

اين پارچه 14 متر ارتفاع دارد. در 31 بالاي آن ناحيه «کمربند» پرده وجود که 95 سانتي متر عرض و 45 متر طول دارد و شامل 16 قسمت بوده و پرده را از هر طرف احاطه کرده است.

کمربند به صورت طرح برجسته دوخته شده و بهوسيله نخ نقره با روکش طلا لعاب داده شده است. تعدادي از آيه هاي قرآن به روش خاصي از کتابت عربي بر روي آن خطاطي شده است.

در هر يک از ارکان کعبه، زير کمربند، سوره اخلاص درون دايره اي نوشته و اطراف آن با تزئينات اسلامي احاطه شده است.

در ارتفاع مشابه، در زير کمربند، 6 آيه از قرآن به چشم مي خورد. هريک از اين آيات در قاب جداگانه اي نوشته شده و در حدّ فاصل اين قاب ها، طرح فانوس مانندي ـ شکل شماره 8 ـ وجود دارد که هرکدام از اين عبارات در آن نوشته شده است:

«يا حيّ يا قيّوم»، «يا رحمنُ يا رَحيمُ»، «الحمدُ لله ربِّ العالمين»

(شکل هاي 8 ـ 9 ـ 10)

همه نقوشي که در زير کمربند قرار دارد، به روش خاصي از نوشتار عربي خطاطي و به صورت طرح هاي برجسته، زردوزي گرديده که آن را با نخ نقره روکش شده با طلا به هم بافته اند. در هر ضلع کعبه آياتي از قرآن نوشته شده است:

اول، ضلع ملتزم:

که شامل الف: کمربند، ب: ناحيه زير کمربند و ج: پرده مجاور در خانه کعبه است.

الف: کمربند

1 . به نام خداوند بخشنده مهربان، به ياد داشته باش که ما اين خانه را محلّ تجمع و مکان امن قرار داديم و
مقام ابراهيم را مکاني براي نماز (289 سانتي متر)

2 . و ما به ابراهيم و اسماعيل(عليهما السلام) فرمان داديم که خانه مرا براي طواف کنندگان، مجاوران، رکوع کنندگان و ساجدين، پاک و پاکيزه کنند (303 سانتي متر)

3 . و به ياد آوريد هنگامي را که ابراهيم و اسماعيل پايه هاي خانه کعبه را بالا مي بردند و مي گفتند: پروردگارا! از ما بپذير که تو شنوا و دانايي (314 سانتي متر)

4 . پروردگارا! ما را تسليم فرمان خود قرار ده و از دودمان ما امتي که تسليم فرمانت باشند بهوجود آور و آداب عبادتمان را به ما بياموز که تو توبه پذير و مهرباني (338 سانتي متر)

ب: ناحيه زير کمربند

اين قسمت شامل بيانيه اهدا کننده، سوره اخلاص و سه طرح فانوس مانند است.

بيانيه اهدا کننده به اين صورت آمده است: اين پرده در مکه مکرمه تهيه شده و پيش کشي است به خانه کعبه (490 سانتي متر)

علاوه بر اين، صورت اخلاص به ابعاد (85 × 82 سانتي متر) و سه طرح فانوس مانند نيز به صورت ذيل به چشم مي خورد:

1 . الحمد لله ربّ العالمين (72 × 58 سانتي متر)

2 . يا حيّ يا قيّوم (46 × 65 سانتي متر)

3 . يا رحمن يا رحيم (46 × 65 سانتي متر)

ج: پرده مجاور در کعبه، در قسمت «باب ملتزم» پرده در کعبه است. اين پرده مزين، براي نخستين بار در سال 810هـ . ق بر در کعبه نصب شد و تا کنون بر آن باقي است (البته به استثناي سالهاي 816 و 817 و 818هـ . ق.).

پرده شامل پنج قسمت است که آن ها را به هم دوخته اند و مساحت هر قسمت 2086 متر مربع است. اين قسمت مشابه ساير قسمت هاي پرده، از پارچه ابريشم سياه رنگ تهيه شده است. بر روي آن تزيينات اسلامي به صورت طرح برجسته زردوزي و طراحي شده است که بهوسيله نخ نقره با روکش طلا به هم بافته اند.

همچنين آيات قرآني زير، بر روي آن به چشم مي خورد:

ـ سوره حمد بر سه طرف (پايين، چپ و راست) از لبه پرده نوشته شده است.

ـ در بالاي پرده اين آيه نوشته شده است: «نگاه هاي انتظارآميز تو را به سوي آسمان مي بينم، اکنون روي تو را به سوي قبله اي که از آن خشنود باشي برمي گردانم».

ـ در زير آن، اين آيه آمده است: «براي آمرزش پروردگارتان و رسيدن به بهشتي که به وسعت آسمان ها و زمين است و براي پرهيزکاران آماده شده بر يکديگر پيشي بگيريد.»

ـ اندکي پايين تر 4 طرح فانوس مانند شامل آيه } اللهُ نُورُ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضِ{ است که با نقوش اسلامي مزيّن شده.

در قسمت پايين تر، آية الکرسي نوشته شده است تا جايي که مي رسد به: } لا إِکْراهَ فِي الدِّينِ{ تقريباً در وسط پرده آيه 27 سوره فتح آمده است: «بسم الله الرحمن الرحيم خداوند رؤياي رسولش را به حقيقت رساند تا بنابر اراده خدا همه شما در نهايت امنيت، تقصير کرده و بدون هيچ ترسي به مسجدالحرام داخل شويد.»

سوره اخلاص در زير همه اين ها و درون دو دايره به همراه اين آيات نوشته شده است: «محمد، پيامبر خداست و کساني که با او هستند، با کافران سخت گير و با مؤمنان مهربان اند.»

و ما بين آن ها آمده است: «بگو اي بندگان من، که بر نفس خويش اسراف کرده ايد، از رحمت خدا نااميد نباشيد. خدا تمامي گناهان شما را مي بخشد که او آمرزنده مهربان است.»

پايين تر که مي آييم مي رسيم به: «لا إله إلاّ الله الملک الحقُّ المُبين» و «محمدٌ رسولُ الله صادقُ الوعْدُ الأمين».

سپس در زير آن، سوره قريش و در انتهاي پرده، اين عبارت ديده مي شود:

«اين پرده در مکه مکرمه تهيه شده و به عنوان هديه به خانه کعبه پيش کش گرديده است.»

دوم: هجر اسماعيل

الف: کمربند که خود شامل 4 بخش است:

1 . حج در ماه هاي معيني است، هرکس در آن ماه ها خود را ملزم به انجام اين فريضه کرد در اثناي حج از نزديکي با زنان، فسق و جدال خودداري کند (323 سانتي متر)

شکل شماره 12 ص27

2 . خداوند از کار خيري که انجام مي دهيد آگاه است، زاد و توشه تهيه کنيد که بهترين توشه پرهيزکاري است و از من پروا کنيد اي خردمندان (238 سانتي متر)

3 . خدا را به ياد داشته باشيد آن چنان که شما را هدايت کرد اگرچه پيش از آن از گمراهان بوديد. سپس از همان جا که مردم به سمت منا کوچ مي کنند کوچ کنيد و از خدا آمرزش بطلبيد که او آمرزنده مهربان است (199 سانتي متر)

4 . بر شما گناهي نيست که از فضل پروردگارتان در ايام حج برخوردار شويد. چون از عرفات بازگشتيد در مشعرالحرام خدا را ياد کنيد (252 سانتي متر)

ب: زير کمربند:

1 . بندگانم را آگاه کن که من بخشنده مهربانم (240 سانتي متر)

2 . خداوند مي فرمايد: «و هنگامي که بندگان از تو درباره من سؤال مي کنند، بگو من نزديکم و هرکه مرا بخواند دعايش را اجابت مي کنم (243 سانتي متر)

علاوه بر اينها، سوره اخلاص با ابعاد (85 × 82 سانتي متر) و سه طرح فانوس مانند با اين مضامين وجود دارد:

1 . الحمد لله ربّ العالمين (72 × 58 سانتي متر)

2 . يا حيّ يا قيّوم (46 × 65 سانتي متر)

3 ـ يا رحمن يا رحيم (65 × 46 سانتي متر)

سوم: مستجار (ميان رکن يماني و حجر اسماعيل)

الف: کمربند که مشتمل بر 4 قسمت مي باشد

1 . به خاطر بياور زماني را که مکان خانه کعبه را براي ابراهيم(عليه السلام) آماده ساختيم و به او گفتيم: چيزي را همتاي من قرار مده، خانه ام را براي طواف کنندگان، قيام کنندگان و سجده کنندگان، از هرگونه آلودگي پاک ساز (328 سانتي متر)

2 . و مردم را به حج دعوت کن تا پياده و سواره بر مرکب هاي لاغر از راه هاي دور به سوي تو بيايند (243 سانتي متر)

3 . که شاهد منافع گوناگون خويش باشند و نام خدا را هنگام ذبح بر چارپاياني که به آنان داده ايم ببرند. پس، از گوشت آن ها بخوريد و بينوايان فقير را نيز اطعام کنيد. (337 سانتي متر)

4 ـ آن گاه آلودگي ها را از خود بزدايند و به نذر خود وفا کرده و بر گرد خانه کعبه طواف کنند (304 سانتي متر)

ب: زير کمربند

1 . مؤمنان را بشارت ده که براي آن ها از سوي خدا فضل بزرگي است (244 سانتي متر)

2 . هرکدام از شما، از روي ناداني کار بدي انجام دهد سپس توبه نمايد، مشمول رحمت خدا مي شود; چرا که او آمرزنده مهربان است.

به علاوه، سوره اخلاص نيز به ابعاد 85 × 82 سانتي متر و سه طرح فانوس مانند در زير آن ديده مي شود که مشتمل بر اين عبارات است:

1 . الحمد لله ربّ العالمين (×72 58 سانتي متر)

2 . يا حيّ يا قيّوم (46 × 65)

3 . يا رحمن يا رحيم (46 × 65)

چهارم: حجرالاسود (مابين رکن يماني و حجرالاسود)

الف: کمربند که شامل 4 قسمت به شرح زير مي باشد:

1 . بگو خدا راست گفته و از آيين ابراهيم(عليه السلام) پيروي کنيد که او از مشرکان نبود. (254 سانتي متر)

2 . نخستين خانه اي که براي هدايت مردم قرار داده شد، همان است که در سرزمين مکه است. که پربرکت و مايه هدايت جهانيان است (267 سانتي متر).

3 . در آن نشانه هاي روشن; از جمله مقام ابراهيم است و هرکس داخل آن شود در امان است (203 سانتي متر).

4 . حج اين خانه براي خدا بر کسي واجب است که توانايي رفتن به سوي آن را دارد و هرکس کفر بورزد بداند که خدا از همه جهانيان بي نياز است (303 سانتي متر)

ب: زير کمربند

1 . بزرگ داشتن شعائر الهي، به راستي از پرهيزکاري دل ها است (242 سانتي متر)

2 . و من هرکه را که توبه کند، ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد و سپس هدايت شود مي آمرزم (237 سانتي متر)

همچنين سوره اخلاص به ابعاد 85 × 82 سانتي متر و سه طرح فانوس مانند با محتواي زير مشاهده مي شود:

1 . الحمد لله ربّ العالمين 72 × 58 سانتي متر

2 . يا حيّ يا قيّوم (46 × 65)

3 . يا رحمن يا رحيم (46 × 65)

تصاوير ص34 کتاب؟؟؟

مراحل تهيه پرده خانه کعبه

مرحله اول: رنگ آميزي:

رنگ آميزي، نخستين مرحله از مراحل توليد در کارخانه است.

در حوزه رنگرزي، بهترين نوع از ابريشم طبيعي جهان تأمين شده است. که در ابتدا به صورت کلاف هاي نخ خام و پوشانده شده با يک لايه صمغ است. وجود همين صمغ باعث مي شود که ابريشم حالت زرد رنگي به خود بگيرد. کلاف هاي نخ حدود 100 گرم وزن، 3000 متر طول و 76 سانتي متر ارتفاع دارند. اين نخ طبيعي، طي دو مرحله رنگ آميزي مي شود که عبارت اند از:

الف) برداشتن صمغ از روي ابريشم: اين عمل در حوضچه هاي رنگرزي با دماي بالا محتوي صابون روغن زيتون و بعضي مواد شيميايي با ترکيبات قليايي متوسط، انجام مي گيرد. کلاف ها براي مدت 2 ساعت در دماي 90 درجه سانتي گراد در اين مواد غوطهور مي مانند سپس چندين بار آن ها را با آب شستشو مي دهند.

ابريشم طبيعي بار ديگر رنگ سفيد اوليه خود را باز مي يابد و براي رنگ آماده مي شود. در اين مرحله، ابريشم چيزي حدود 27 تا 30 درصد وزن خود را از دست مي دهد.

ب: اين مرحله نيز در حوضچه هايي با دماي بالا انجام مي شود; جايي که رنگ هاي از پيش تعيين شده، با هم مخلوط شده اند. رنگ سياه براي سطح خارجي پرده خانه کعبه و رنگ سبز براي سطح داخلي آن انتخاب شده است.

رنگ آميزي براي مدت دو ساعت و در دماي 90 درجه سانتيگراد در حوضچه ها انجام مي گيرد، سپس کلاف ها چندين بار شستشو مي شوند تا رنگ اضافه آن خارج شود.

سپس خشک شده و به حوزه مکانيزه توليد فرستاده مي شوند.

روند کار رنگ آميزي با وزن کردن نخ هاي لازم براي هر دستگاه ادامه مي يابد. سپس مقدار رنگ متناسب با آن ها مهيا مي شود. در اين مرحله بعضي ترکيبات شيميايي را که باعث تثبيت رنگ مي شود، به آن مي افزايند. اين مواد رنگ پارچه را در مقابل تابش نور خورشيد شستشو و سايش تثبيت مي کند.

ابريشم به طور خودکار، به مدت 2 ساعت پياپي، در دستگاه مي چرخد، بعد از آن، ابريشم چندين بار آبکشي و سپس خشک مي شود. در اين هنگام نخ ها به صورت کاملاً همگن و مانا در مي آيد و قابليت آن را دارد که براي مدت يک سال در مقابل گرماي طاقت فرساي مکه و نيز فرسايش ناشي از دست کشيدن جمعيت طواف کننده دوام بياورد.

مرحله دوم: نساجي

* مراحل بافندگي

الف: بافت مقدماتي: براي تبديل کلاف ابريشم به دوک نخ، بايد آن را بر روي دستگاه مخصوصي پهن کرد; به اين صورت که نخ ها به حالت طولي، کنار هم، بر روي يک استوانه مرتب مي شوند. اين مرحله منجر به توليد «تار» در پارچه مي شود.

سپس انتهاي نخ ها از شانه هاي دستگاه بافندگي عبور داده مي شود. اين مرحله را مرحله اتصال مي گويند نخ هاي عرضي (پود) به دور چرخ هاي خاصي که به آن ماسوره مي گويند پيچيده مي شود و درون ماکو ثابت مي شود ماکو در ميان نخ هاي طولي (تار) به حرکت درمي آيد و از سويي به سوي ديگر مي رود تا پارچه توليد شود.

در گذشته اين مراحل به صورت دستي انجام مي گرفت، ولي اکنون، پس از پيشرفت متوالي در روش هاي توليد، بافت دستي جاي خود را به بافت ماشيني داده است.

ب: بافت دستي: ارزش پارچه دست بافت در عرصه بين المللي کاملاً شناخته شده است. با وجود پيشرفت هاي اخير در صنعت بافت پارچه ماشيني، هنوز بسياري در توليد پارچه دست بافت رقابت دارند.

در اين کارخانه ارتباط نزديکي ميان قسمت دست بافت و ماشيني براي توليد پارچه مزيّن (سبز يا مشکي) وجود دارد. اين کار با دقت فراوان و زحمت و صبر بسيار انجام مي گيرد که نتيجه آن شاهکاري در هنر نساجي و مورد ستايش همگان است.

ج: بافت خودکار: کمّيت ديگر در مورد رنگ آميزي نخ، آماده کردن براي نساجي و عجين کردن آن با دستگاه هاي پيشرفته بافندگي است. پارچه منقوش در يک دستگاه الکترونيکي و پارچه ساده اوليه، در ماشين ديگري توليد مي شده است. با افزايش تقاضا، طبيعي بود که مسؤولان خود را در قبال عملکرد کارخانه مديون بدانند، لذا به فکر دستگاه هاي خودکار و پيشرفته بافندگي افتادند. بنابراين، کارخانه به عنوان پيشتاز در عرصه پيشرفت بين المللي در زمينه علم و فن آوري، در جايگاه خاصي قرار گرفت.

مرحله سوم: طراحي

طراحي هنرمندانه و خوشنويسي بر روي پرده ثابت نيست و از دوره اي به دوره ديگر، با جستجوهاي پي درپي براي يافتن بهترين طرح در نوع خود، تغييراتي در آن ايجاد شده است. طراح با مطالعه بر روي تزيينات و نقوش اسلامي و انعکاس ايده هاي خود بر طرح اوليه، تلاش مي کند تا توانايي در خور توجه خود را به عرصه ظهور برساند و سرانجام بهترين نقوش در فضاهاي از پيش تعيين شده طراحي مي شود. پس از رنگ آميزي و سايه روشن زدن، طرح ها که شامل تزيينات و نقوش است، روي پارچه چاپ مي شود. طراحي نقوش بر پشت و روي پرده کاملاً مشابه يکديگر است. طرح هاي ويژه بر روي الگوهاي خاصي از کاغذ پياده مي شود و بر روي دستگاه بافندگي نصب مي گردد. به اين ترتيب الگوي لازم براي بالا و پايين رفتن نخ ها، تنظيم تزيينات و هماهنگي کليشه ها به دستگاه داده مي شود. نقوشي که مي بايد بر روي پارچه برگردانده شود، در حوزه چاپ (که در سال 1399هـ . ق تأسيس گرديده) کار انتقال آن انجام مي گيرد.

روش جديدي در چاپ، جايگزين روش قديمي شده است که به صورت پاشيدن گرد و آغشتن آن بر نقوش حکاکي شده و سپس برگرداندن نقوش بر روي پارچه انجام مي شود.

مرحله چهارم: چاپ

در بخش چاپ، ابتدا دستگاه بافندگي آماده به کار مي شود، که شامل دو قسمت چوبي مشابه هم است. کمربند، پرده مجاور در کعبه و ساير تزيينات بر روي ابريشم سياه رنگ چاپ شده است. کار چاپ توسط کليشه هاي مخصوص انجام مي گيرد. آماده کردن کليشه ها نيازمند تلاش و مهارت فراوان است که در اين مجمل نمي گنجد.

به طور کلي، کليشه يا شاپلون نوعي قاب است که توسط نايلون يا پارچه ابريشم با منفذهاي خاص کشيده مي شود. براي تبديل شاپلون به الگوهاي چاپ، کليه سوراخ ها به جز آن هايي که براي طرح آماده شده براي چاپ مورد نياز است، بايد مسدود شود.

سپس نوعي ماده شيميايي که در مقابل نور خاصيت جامد پيدا مي کند، بر روي شاپلون پخش مي شود. بنابر اين، در تاريکي روي سطح پخش و سپس خشک مي شود.

طرح هاي مورد نظر به صورت سياه رنگ روي پلاستيک شفاف چاپ مي شود تا همانند نگاتيو عمل کند. اين فيلم بر روي شاپلون طرح ريزي و عکس برداري مي شود و چندين دقيقه در معرض نور قرار مي گيرد. نور به تمام سطح فيلم به جز قسمت هايي که با رنگ سياه پوشانده شده، نفوذ مي کند. پس از عکس برداري و شستشو، ماده پخش شده از اين قسمت ها جدا مي شود و فقط در جاهايي که منفذ وجود دارد باقي مي ماند. در اين مرحله شاپلون به صورت الگوي طراحي شده براي چاپِ نقوش روي پارچه آماده شده است.

در حوزه چاپ جوهرهاي خاصي تهيه شده که به راحتي از منافذ روي شاپلون
عبور مي کند، لذا پس از مشخص شدن نخ ها و نقوش، چاپ به صورت دقيقي صورت
مي پذيرد.

توسعه حوزه چاپ:

حوزه چاپ کارخانه، کار توليد خود را در سال 1399هـ . ق آغاز کرد. تمامي دستگاه ها دستي و به صورت بومي شناخته شده بودند.

به دليل کند بودن روند توليد و نيز همگام شدن با توسعه برنامه ها، تعدادي از تجهيزات به صورت زير نوسازي شدند:

1 . دستگاه عکاسي خودکار (اتوماتيک) 2 . کوره خشک کننده شاپلون 3 . کوره خشک کننده نقوش برجسته.

1 . دستگاه عکاسي خودکار: ظهور فيلم هاي گرفته شده به وسيله دستگاه و انتقال
آن روي ابريشم، ظرف مدت چند دقيقه صورت مي گيرد. استفاده از اين دستگاه چند
مزيت دارد:

الف: با مکيدن هوا به صورت خودکار و کنترل شده اسلايدها روي ابريشم چاپ مي شود.

ب: اين دستگاه داراي قابليتي است که زمان عکاسي را به هنگام نياز کنترل مي کند تا چراغ ها به طور خودکار در پايان فرايند خاموش شوند.

ج: سرعت و راحتي عملکرد آن در مقايسه با دستگاه مشابه دستي قابل توجه است.

2 . کوره خشک کننده شاپلون: اين قسمت جعبه نفوذناپذير بزرگي است به همراه يک رسّام که شاپلون را آماده مي کند و نيز شامل يک سيستم کنترل گر دما است که دماي مورد نياز را در طول مدّت فرآيند خشک کردن فراهم مي کند و در نهايت، بهترين نتيجه پس از پوشاندن شاپلون با رنگ حاصل مي شود.

3 ـ کوره خشک کننده نقوش برجسته: اين قسمت نوعي لايه ضخيم حصيرمانند است که حرکات مکانيکي متداومي دارد. در فاصله معيني از وسط لايه ضخيم هواي گرم با دماي کنترل شده به داخل پمپاژ مي شود. نقوشي که احتياج به خشک شدن دارند، در قسمت راست قرار داده مي شوند; به طوري که با جريان هواي گرم که از راست به چپ در حرکت است در تماس باشد و در انتهاي کار به صورت کاملاً خشک از بخش چپ بيرون مي آيند.

مرحله پنجم: آراستن

پس از توليد پارچه و طراحي بر روي آن، به مهم ترين مرحله از منقوش کردن پرده خانه کعبه مي رسيم که مرحله آراستن پارچه با نخ هاي طلا و نقره است.

اين فرآيندِ منحصر به فرد، طبق مراحل زير صورت مي پذيرد:

1 . قرار دادن نخ ها با تراکم متفاوت در يک ريل.

2 . چاپ نقوش بر روي پارچه طراحي شده در کارگاه بافندگي.

3 . تنظيم کردن قاب نقوش برجسته بر روي سطح پارچه.

قاب هايي که با نخ زرد تزيين شده با نخ طلا مزيّن مي شوند و قسمت هايي که با نخ سفيد نقش داده شده اند با نخ نقره و با مهارت خاصي تزيين مي شوند. سپس قاب هاي برجسته با نخ نقره خالص يا نقره روکش شده با طلا پوشانده مي شوند. اين قاب ها حدوداً به اندازه 2 سانتي متر از سطح پارچه برجستگي دارند. همين امر باعث مي شود کار اجراي آن با دستگاه بسيار مشکل باشد.

کار دستي به صورت مداوم و خستگي ناپذير ادامه مي يابد تا شاهکاري هنري را، که نشان دهنده دقت و کمال است، به ظهور برساند. بنابراين، پرده آماده مي شود تا در نهم ذي الحجّه روزي که زائران براي انجام مراسم در عرفات هستند، بر روي کعبه پوشانده شود.

سرانجام هنگامي که زائران از اعمال عرفات فارغ مي شوند و به سوي مسجدالحرام سرازير مي شوند تا طواف نهايي اعمال حج را به جا آورند، کعبه را با پوششي مجلّل تر و با شکوه تر از گذشته مي بينند.

مرحله ششم: آزمايشگاه

همه تلاش دست اندرکاران امر بر اين است که تا حدّ اعلا کيفيت توليد را ارتقا ببخشند. به اين منظور، بخشي تحت عنوان آزمايشگاه کنترل کيفيت بهوجود آمده که شامل 3 قسمت است:

اول: ساختمان آزمايشگاه و تجهيز آن با تمامي امکانات و ملزومات.

دوم: تجهيز آن با تعدادي از سامان و ابزار آزمايشگاهي.

سوم: سفارش دادن آخرين گروه از وسايل مورد نياز، که عبارت اند از:

1 . دستگاهي براي اندازه گيري پايداري رنگ در مقابل تعرّق.

2 . دستگاهي براي اندازه گيري ضخامت پارچه.

3 . دستگاهي براي اندازه گيري دوام و مقاومت نخ ها که به صورت مکانيزه انجام مي گيرد.

4 . دستگاهي براي اندازه گيري مقاومت پارچه در مقابل آتش سوزي که به کامپيومتر متصل مي شود.

5 . دستگاهي براي اندازه گيري ميزان سايش.

6 . دستگاهي براي اندازه گيري ميزان پايداري رنگ در مقابل شستشو.

همچنين آزمايشگاه ابزارآلات لازم را براي محاسبه مقاومت پارچه در مقابل نور، داراست. اين کارخانه در نوع خود بهترين به شمار مي رود و به پيشرفته ترين دستگاه هاي بين المللي مجهز است و چيزي در حدود 2 ميليون ريال سعودي ارزش گذاري شده است.

مرحله هفتم: متصل کردن قسمت هاي مختلف پرده به يکديگر

پارچه پرده خانه کعبه بهوسيله ماشين هاي خاصي در ابعاد 14 متر در 101 سانتي متر توليد و پانزده بار عيناً تکرار مي شود.

پارچه هريک از 4 قسمتِ کعبه، به صورت جداگانه و با توجه به عرض همان قسمت بريده مي شود. سپس با رعايت و حفظ طرح به هم دوخته و با پارچه اي نخي با همان ابعاد آستر مي شود.

لبه هاي پارچه از هر طرف به هم کوک زده مي شود و با نخ هايي به قطر 7 سانتي متر دوخته
مي شود تا مقاومت و پايداري لبه هاي پارچه را افزايش دهد.

قسمت بالاي پارچه با طناب هاي ضخيمي به هم متصل مي گردد و سپس از داخل يک حلقه عبور مي کند. پارچه به کمک طناب و حلقه، آويزان مي شود.

قسمت هاي تزيين شده کمربند، زير آن و نقوش فانوس مانند در هر ضلع کعبه، که طول هاي متفاوتي دارند، به همين صورت به هم وصل مي شوند.

4 ضلع کعبه به اين صورت است: 18/10 متر، 89/9 متر، 20/10 متر و 4/12 متر.

با توجه به سنگين بودن بخشي از پرده، که مجاور در کعبه است، آن را مستقيماً به ديوار همان قسمت نصب مي کنند، لبه ها نيز به اضلاع مجاور محکم مي شوند.

قبل از تعويض پرده، کميته مخصوصي که مسؤول بازرسي از قسمت هاي مزيّن است تشکيل مي شود. بعد از غروب روز نهم ذي حجه، روزي که زائران در عرفات وقوف دارند، پرده جديد که شامل 4 قسمت است، به مسجدالحرام منتقل مي شود.

هر قسمت جداگانه روي کعبه نصب مي شود. هنگامي که همه قسمت ها از بالا به کعبه متصل شد، هرکدام از اضلاع نيز به يکديگر اتصال مي يابند. با نصب قسمت هاي جديد، بخش هاي قديمي جدا و به پايين رها مي شوند. بعد از آن، کمربند به صورت ممتد هر 4 ضلع کعبه را دربرمي گيرد. گفتني است در پرده براي ناودان طلا حفره مخصوص تعبيه شده است.

بعد از قرار گرفتن پرده در همه اضلاع و نصب کمربند، نوبت به اتصال گوشه ها و کوک زدن آن ها به يکديگر مي رسد.

نصب پرده مهارتي خاص مي طلبد. در مقابل درِ کعبه شکافي در پرده درنظر گرفته شده که همانند پرده 30/3 متر طول دارد. 3 حلقه در قسمت سياه رنگ پارچه درنظر گرفته شده تا ريسمان هاي پرده در زير پارچه از آن عبور کند و به اين صورت پرده به بالاي کعبه متصل شود.

در طول ايام حج، همه ساله مراسمي در کارخانه پرده بافي با حضور مقامات بلندپايه کشوري، خبرنگاران و اصحاب رسانه ها برگزار مي شود که طي آن پرده جديد به کليددار کعبه تحويل داده مي شود.

ساير توليدات کارخانه:

اکنون اين پرسش به ذهن خطور مي کند که آيا پرده خانه کعبه، تنها محصول توليدي کارخانه است؟! شايد بسياري، از ديگر توليدات کارخانه بي اطلاع باشند.

پرده داخلي خانه کعبه و هداياي يادبود ـ که تزيينات آن با پرده کعبه مشابه است ـ نيز در کارخانه توليد مي شود. اين هدايا به نشانه برادري مسلمانان جهان به شخصيت ها و مقامات بلندپايه جهاني که به عربستان سفر مي کنند، اهدا مي شود. ابتکار ديگر کارخانه، تأسيس بخشي براي تهيه پرچم است; بدين منظور کميته ويژه اي براي تهيه پرچم با توجه به قاعده، ابعاد و سلسله مراتب آن تشکيل مي شود. پرچم ها در اندازه هاي مختلف براي مدارس و ادارات دولتي آماده مي شوند. همه زائران با مشاهده پرده خانه کعبه و کارخانه متوجه تلاش و زحمت بي اندازه دست اندرکاران آن مي شوند و بدون اغراق بايد گفت که صفحات اين نوشتار توانايي بيان حق مطلب در اين باره را ندارد.

کارخانه پرده بافي خانه کعبه، در سال 1346هـ . ق آغاز به کار کرد و تا سال 1357هـ . ق. به کار خود ادامه داد. پس از آن، کارخانه در سال 1382هـ . ق از نو مشغول به کار شد که تا به امروز ادامه دارد.

کار در سال 1382 با جمعاً 16 نفر نيروي انساني از سر گرفته شد که اين تعداد اکنون به 240 نفر افزايش يافته که 10 نفر از آنان تکنيسين هاي خارجي هستند.

کارخانه، شامل 6 بخش است. در حالي که در آن زمان فقط با 3 بخش آغاز به کار کرد.

اين بخش ها هريک مخصوص توليد يک قسمت از پرده است; بخش توليد کمربند، بافت دستي و رنگرزي و سه بخش جديد بافت ماشيني، چاپ و پرچم.

پارچه کعبه از ابريشم خالص و به عنوان ماده خام از خارج وارد شده و سپس در کارخانه رنگ مي شود. هر پرده کعبه چيزي حدود 670 کيلوگرم ابريشم بافته شده براي مساحتي بالغ بر 658 متر مربع نياز دارد. که اين مقدار شامل 47 طاقه است، هرکدام با 14 متر طول و 101 سانتي متر عرض.

قسمت هاي زربافت که روي پارچه محکم مي شود، شامل 16 قسمت مي باشد. با طول 47 متر و عرض 95 سانتي متر، علاوه بر اين ها 4 رکن کعبه با سوره اخلاص، 6 قسمت زير کمربند با آيات قرآن، قسمتي در پايين پرده که اهدا کننده آن را مشخص مي کند و نيز 12 طرح فانوس مانند در چهار طرف کعبه به صورت طلا فام به چشم مي خورد. پرده مجاور در کعبه نيز با ابعاد 32/6 متر طول، 30/3 متر عرض شامل آيات فراواني است که با نخ هاي طلا و نقره مزيّن شده است.

پرده خانه کعبه چيزي حدود 17 ميليون ريال سعودي هزينه دربر دارد که شامل هزينه خريد مواد خام، دستمزد کارگران و کليه مخارج مرتبط با توليد پرده است.

توجه و مراقبت ويژه نسبت به پرده خانه کعبه و کارخانه، باعث پيشرفت هاي زيادي در زمينه چاپ عالي قرآن شده است:

در سال 1410 مطالعاتي دقيق، منجر به تحوّل جامعي در حوزه رنگ آميزي شد. اين فرآيند در گذشته به صورت دستي و با گرم کردن مستقيم توسط گاز انجام مي گرفت. دو دستگاه مدرن رنگ آميزي از يکي از کارخانه هاي بزرگ جهان با قيمت 212 هزار دلار خريداري شد که شامل دو دستگاه براي تأمين ابريشم هريک با ظرفيت 19 کيلوگرم و نيز يک دستگاه خشک کننده ابريشم با استفاده از نيروي گريز از مرکز، همچنين شامل ماشين توليد بخار است که بخار لازم براي گرم کردن مستقيم را فراهم مي کند.

به اين ترتيب، بسياري از بخش هاي حوزه رنگ آميزي با اين دستگاه مرتبط هستند و منجر به ذخيره 15 تا 20 درصد از ابريشم مورد استفاده در هر طاقه مي شود.

چون ابريشم مورد نياز پرده به شکل کلاف از خارج وارد مي شود، بايد به صورت دوک دربيايد. روش قبلي تبديل به دوک به اين صورت بود که يک چرخ با موتور مرتبط مي شد و کارگران آن را به کار مي انداختند. همين امر منجر به سفت شدن دوک ها و در نتيجه کند شدن سرعت فرآيند چرخش و هدر رفتن مقدار زيادي از ابريشم ها مي شد.

در سال 1410هـ . ق. دستگاهي براي تابيدن دوک ها فراهم شد. دستگاه فوق دوک هايي کاملاً مشابه از نظر شکل و تراکم توليد مي کند و با قيمت 75100 فرانک سوئيس خريداري شده است. در همان سال ماشين نخ ريسي خودکار براي تنيدن نخ ها به صورت ماسوره (مورد استفاده در تهيه پود) از يک کارخانه بين المللي با قيمت 62 هزار مارک آلمان خريده شد. چون پودهاي توليد شده فقط براي تعداد 4 تا 6 ماسوره کفايت مي کرد، دستگاهي تهيه شد تا اين کار را به طور خودکار و همزمان انجام دهد.

در گذشته هر ماشين به طور جداگانه کار مي کرد و در ابتدا فقط با دو ماسوره سپس 3 و بعد به 4 ماسوره رسيد، ولي اين فرآيند مدت زمان زيادي به طول انجاميد.

ماشين ديگري نيز براي متراکم کردن تارهاي نخ تهيه شد، که مي تواند در يک دقيقه 600 ماسوره توليد کند و در نهايت از نخ هاي متراکم شده تعداد 9900 ماسوره بهوجود مي آيد که اگر قرار بود اين کار به صورت دستي انجام بگيرد، حدود يک ماه به طول مي انجاميد.

در تاريخ 30/10/1417هـ . ق. قراردادي با يک کمپاني معروف سوئيسي منعقد شد که طي آن، 3 دستگاه بافندگي براي کارخانه تهيه شد.

يکي از اين دستگاه ها به واحد الکترونيکي ـ انفورماتيکي مجهز بود که انرژي آن 2688 اسب بخار و مقام اول در زمينه بافندگي را داراست.

هرکدام از قسمت ها به بخش الکترونيکي مجهز شده اند تا روند توليد و عملکرد دستگاه ها و هرگونه نقص فني موجود را کشف و گزارش کنند.

بنابراين، هر دستگاه به خودي خود، کارخانه مجزايي است با تمام وسايل مورد نياز قسمت هاي يدکي و امدادي. قراردادي به ارزش 1040000 فرانک سوئيس منعقد شده که شامل نصب تأسيسات و بهره برداري از تجهيزات کارخانه است. گفتني است توليد محصول در کارخانه، تنها به توليد پرده کعبه و محصولات مرتبط با آن اختصاص دارد.

اسامي دستگاه هاي خريداري شده براي کارخانه به اين شرح است:

1 . دستگاه بافندگي مدل S 6200 (با 140 سانتي متر عرض) مجهز به واحد الکترونيکي براي تهيه پارچه مشکي پرده خانه کعبه، با توجه به اين که مزين نمودن پارچه کار مشکلي است نقوش اين پارچه ها توسط کامپيوتر طراحي و براي مدت طولاني در حافظه آن ذخيره مي شود. به علاوه، براي محافظت در برابر حوادث پيش بيني نشده و نيز امکان تغيير و اصلاح آن در ديسکت هم ذخيره شده است. هرکدام از نقوش و طرح ها بدون هيچ گونه محدوديتي مي تواند وارد حافظه کامپيوتر ذخيره و سپس توليد شود.

2 . دستگاه مدل S 6200 (با 220 سانتي متر عرض) براي بافتن هرگونه پارچه ساده مورد نياز در قسمت تزيينات کمربند، پرده مجاور در و...

3 . دستگاه بافندگي مدل S 6200 (با 260 سانتي متر عرض) براي تهيه آستر پارچه، کمربند و ساير قسمت ها.

با تهيه اين دستگاه ها، هدف اصلي مدير کل در رابطه با کارخانه، که تلفيق فن آوري نوين و سنتي با يکديگر است، تحقق مي يابد.

ميزان توليد کارخانه:

1 ـ توليدات تذهيب شده:

در سال 1395 قمري محصولات طلاکاري شده که عبارت است از کمربند (شامل 16 قسمت)، بخش زير کمربند (شامل 3 قسمت)، طرح هاي فانوس مانند (شامل 8 قسمت)، چهار رکن بيانيه اهدا کننده و «برقع»(38) بر روي کعبه نصب شد.

در 1405هـ . ق. تعداد بخش هاي طلا فام با اندکي تغيير به اين صورت درآمد:

کمربند شامل 16 قسمت، زير کمربند 6 قسمت، طرح هاي فانوس مانند شامل 11 قسمت، 4 رکن، بيانيه اهدا کننده و برقع. به عبارت ديگر 3 قسمت زير کمربند و 3 طرح فانوس مانند که حدود 5 تا 18% است به ميزان توليد افزون شده است.

سپس نقوش فانوس مانند به 12 عدد افزايش يافت که به اين ترتيب بخش تذهيب شده تکميل شد و جمعاً به 36 متر رسيد که نرخ رشد آن 200% است.

2 ـ هداياي يادبود:

در سال 1395هـ . ق. تعداد هداياي ويژه اي که براي مقامات ساير کشورها تهيه شد، 30 قطعه بود که بيشتر آن ها در اندازه کوچک و زردوزي شده بود.

در سال 1405هـ . ق. تعداد آن ها به 120 قطعه رسيد که 32 تا از آن ها به کمربند مربوط مي شد. ميزان اين قسمت ها با تعداد بخش هاي کمربند ـ 16 قطعه ـ برابري مي کند.

برخي از بخش هاي بزرگ تذهيب شده با اين مضامين است: يا رحمن يا رحيم، يا حيّ يا قيّوم الحمد لله ربّ العالمين.

3 . نساجي

در گذشته، کارخانه تنها به توليد پرده خانه کعبه اختصاص داشت و اکنون با توافق دولت و مديران، محصولاتي به اين شرح در آن توليد مي شود:

1 . پرده خارجي خانه کعبه، که به طور معمول توليد مي شده است و در آن نسبت به يکسان نمودن خط نوشته ها، براي ايجاد يکنواختي بيشتر در نظر بيننده، دقت فراوان مي شود.

2 . پرده داخلي کعبه به طور دقيق و در حد کمال توليد مي شود.

3 . پارچه ساده که براي تذهيب کاري هاي کمربند از آن استفاده مي شود.

4 . تهيه پرده يدکي براي کعبه.

4 . رنگ آميزي

در همه مراحل ذکرشده براي تهيه پرده، پارچه هاي بافته شده و کمربند بايد از مرحله ديگري که بخش رنگ رزي است عبور کنند. مدت زمان پيش بيني شده براي اين مرحله 1500 ساعت است که با توجه به زمان لازم براي رنگ آميزي نخ هاي قسمت هاي مختلف، محاسبه شده است. اين حوزه دستخوش پيشرفتي منحصر به فرد شده که در نوع خود بي نظير است.

بخش هاي جديدالتأسيس:

1 . بخش چاپ: با توجه به لزوم گام برداشتن به سمت افزايش توليد، پشتيباني و بهره برداري از نيروي عظيم متخصّصين، بخش جديدي با هدف چاپ قسمت هاي ذيل ايجاد شد: 1 ـ کمربند 2 ـ بخش هاي طلاکاري شده 3 ـ تزيينات ويژه 4 ـ پرچم 5 ـ تارهاي نخ لازم براي تذهيب هداياي يادبود.

2 . بخش نساجي خودکار: فرآيند توسعه در هر کارخانه، بستگي به شرايط کارخانه و وضعيت نيروي انساني و تخصصي آن دارد. ادامه کار و توسعه با توليدات دستي بي نتيجه است; زيرا برآورده کردن هدف افزايش توليد کارخانه را عملاً غير ممکن مي سازد.

ماشين تهيه پرده خانه کعبه بيش از سه سال است که در کنار ساير دستگاه هاي خريداري شده قبلي (در سال 1395هـ . ق.) مشغول به کار است.

اين دستگاه ها مرتباً تعمير و تنظيم مجدّد مي شوند. اين بخش در حال حاضر با دقت فراوان و در حد کمال مطلوب و قابل رقابت با کار دستي فعاليت مي کند.

3 . پرچم: در کنار توليد پرچم ها در بخش چاپ، آن ها را در اندازه هاي مختلف و با ابريشم، نخ هاي طلا و نقره تزيين مي کنند. کار اين قسمت در ابتدا با 6 کارگر و دستگاه هاي کاملاً معمولي بافندگي آغاز شد تا اين که امروز محصولي با کيفيت توليد و آماده مي شود.

اهداي پرده کعبه به سازمان ملل متحد

در روز چهارم ربيع الاول سال 1403هـ . ق دولت سعودي پرده خانه کعبه را از طرف مسلمانان جهان به صورت ابتکاري بي سابقه به سازمان ملل متحد تقديم کرد.

به همين مناسبت مراسم بزرگي در سازمان ملل با حضور دبير کل، سفير عربستان و سران بسياري از کشورها برگزار شد و طي آن پرده خانه کعبه به سازمان ملل اهدا گرديد.

نام:
ايميل:
تلفن:
	نگهداری مشخصات
پيغام:

امکانات سایت

ارسال نظر